توضیحات
دسته: ـ چگونه می‌توان هم به جستجوی قوانین، تصریحات و اشارات علمي‌ در قرآن پرداخت و هم روحیه‌ تعبّد را حفظ نمود؟
بازدید: 1105

پرسش:

چگونه می‌توان هم به جستجوی قوانین، تصریحات و اشارات علمي‌ در قرآن پرداخت و هم روحیه‌ تعبّد را حفظ نمود؟

˜پاسخ:

قرآن‌کریم‌بارها توجه انسان را ‌به‌ مطالب کیهان‌‌شناسی، زیست‌‌شناسی، زمین‌‌شناسی، جنین‌ شناسی و... جلب می‌کند. برای مثال نگاه کنید به:

حج/ 5، مؤمنون/12ـ14، رعد/ 2ـ4، نحل/ 3 به بعد و اهداف این اشارات علمي‌ را تفکر انسان در نشانه‌های خدا (رعد/3 و نحل/11) خردورزی انسان (رعد/4، نحل/12) و تذکر به انسان (نحل/13) سپاسگزاری انسان (نحل/ 14) معادشناسی (حج/ 5) خالق‌شناسی (مؤمنون/ 14) معرفی می‌کند. از این اهداف رویکرد قرآن نسبت به اشارات علمي ‌بدست می‌آید که آیات علمي ‌قرآن در راستای انگیزش انسان به خداشناسی، معادشناسی عالمانه و شناخت نعمت‌های الهی و سپاسگزاری از آن‌هاست.

بنابراین مطالعه در زمینه آیات علمي‌و جستجو در قوانین طبیعت نه تنها مانع دین‌داری نیست بلکه در راستای تقویت روحیه دین‌داری، خداباوری، معادشناسی و شکرگزاری است.

حال باید ببینیم مقصود از روحیه تعبّد چیست؟

اگر مقصود از روحیه‌ تعبّد همین دین‌داری، خداشناسی و معاد‌شناسی و پایبندی به دستورات الهی و سپاسگذاری به درگاه خداست، مطالعه آیات علمي ‌این روحیه را تقویت می‌کند. چون بر خدا شناسی و معاد شناسی انسان می‌افزاید.

و هر چه انسان آیات علمي‌ و اسرار طبیعت و حکمت قوانین و احکام خدا را بیشتر بشناسد، به قدرت و علم و عظمت پروردگار بیشتر پی‌می‌برد و شکرگزار نعمت‌های او می‌شود. اما اگر مقصود از روحیه تعبّد برداشت عامیانه از آن است که برخی به غلط توهم می‌کنند که روحیه تعبّد یعنی: جاهلانه عبادت کردن و چشم و گوش بسته همه چیز را پذیرفتن و به دنبال دلایل و حکمت‌های احکام و قوانین الهی نرفتن. مسلماً این مطلب با هر گونه پژوهش و دانش افزایی ناسازگار است.
امّا از آن‌جا که قرآن و اهل‌بیت: مکرر انسآن‌ها را دعوت به دانش‌‌افزایی کرده‌اند، و حتی فرموده‌اند: نماز یک نفر دانشمند از هفتاد سال نماز جاهل (عبادت‌گر) بهتر است[1]. این معنای دوم «تعبّد» با مبانی اسلامي‌ ناسازگار است.

[1]. ر.ک: میزان الحکمة، ري‌شهري، محمد محمدی، ناشر: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ چهارم، زمستان 1372، ج 6، ص 461.