توضیحات
دسته: ـ از منظر قرآن و علم آيا جهان از «هیچ» بوجود آمده است؟
بازدید: 4424

پرسش:

از منظر قرآن و علم آيا جهان از «هیچ» بوجود آمده است؟

˜پاسخ:

از «پروفسور ادوارد ترایون» (رئیس بخش فیزیک دانشگاه نیویورک) نقل شده که درباره جهان ‌هستی می‌گوید: «جهان از هیچ بوجود آمده و به هیچ هم پایان می‌پذیرد».

قبلاً شبیه این نظریه را «پروفسور هویل» اظهار کرده بود که: «خداوند تبارک و تعالی همیشه بوده و خواهد بود. جهان را از هیچ آفریده و می‌آفریند و تا دنیا باقی است از کار آفرینش باز نمی‌ایستد»[1].

و نیز طبق تئوری «انیشتین» و «آلبرت فرید من» فیزیکدان روسی جهان از یک مرحله با شعاع «صفر» شروع شده و دارای حرکت ثابت است. جهان از این نقطه واحد شروع شده و به صورت جهانی در حال «انبساط» در می‌آید. دانشمندان این انفجار را انفجار بزرگ Big Bang و یا جهان «باز» نامیده‌اند.

این انبساط کم‌کم کندتر شده و پس از مدتی تبدیل به «انقباض» گشته بعد از مرحله انقباض دوباره شعاع جهان «صفر» خواهد شد که آن را جهان «بسته» نامند.

پس از این‌که جهان از شعاع صفر شروع به انبساط کرد و به شعاع حداکثر رسید کم‌کم شروع به انقباض کرده چه اتفاقی بعداً می‌افتد به هیچ وجه معلوم نیست یا لااقل از تئوری انیشتین نمی‌توان به آن پی‌برد ولی بنابر عقیده‌ بعضی در جهان پس از هر انقباضی دوباره انبساطی دیگر وجود خواهد داشت. از تئوری انیشتین چنین استنباط می‌شود كه این انبساط و انقباض فقط «یک بار» اتفاق می‌افتد. اما قرآن می‌فرماید: «و هستی جدیدی مجدداً خلق می‌کنیم»[2]. جواب این سؤال که جهان باز است یا بسته با محاسبه غلظت ماده و انرژی در جهان تعیین می‌شود. با اتکا به معلومات کنونی اگر غلظت ماده و انرژی عالم Jerm 29-10×3 باشد جهان (بسته؛ Closed) و در غیر این صورت (باز؛ Open) است[3]. به هر حال، این عقیده از هویل، ترایسون، انیشتین و یا هر شخص ديگري هم كه باشد، قبل از همه «قرآن» و پیشوایان «شیعه» آن را عنوان کرده‌اند. آیات و فرموده‌های آنان که هم اکنون در اختیار داریم دلیل بر صحت این ادعاست و ما آن‌ها را با مدارکشان در اختیار خوانندگان گذارده جهان دانش را به تعمّق و دقّت بیشتر در آیات کتاب آسمانی اسلام و گفتار پیشوایان مذهب شیعه دعوت می‌کنیم. باشد که از این رهگذر، پرده‌هايی از روی اسرار و رموز دنیا و مجهولات آن برداشته شود.
پیدایش جهان در قرآن

(بَدِيعُ[4] السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ[5])؛ «خداوند، آسمان‌ها و زمین را بدون داشتن سابقه قبلی آفرید، «از هیچ»».

(الْحَمْدُلِلّهِ الَّذِي خَلَقَ[6] السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ[7])؛ «سپاس خدايی را که: آسمان‌ها و زمین را «از عدم» آفرید و نور و ظلمت را (برای آسایش ما) قرار داد».

(يَوْمَ خَلَقَ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ)[8]؛ «روزى كه آسمآن‌ها و زمين را آفريده».

(اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ)[9]؛ «خدا كسى است كه آسمآن‌ها و زمين را آفريد».

(الَّذِي خَلَقَ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ)[10]؛ «آن (خدايى) كه آسمان‌ها و زمين و آنچه بين آن دو است را در شش روز (و دوره) آفريد. سپس بر تخت (جهاندارى و تدبير هستى) تسلّط يافت».
پایان و انجام جهان!

(يَوْمَ نَطْوِي السَّماءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْداً عَلَيْنَا إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ)[11]؛ «(همان) روزى كه آسمان را همچون پيچيدن طومار نامه‏ها، درمى‏نورديم؛ همان‏گونه كه نخستين آفرينش را آغاز كرديم، آن را باز مى‏گردانيم؛ (اين) وعده‏اى است بر عهده ما؛ قطعاً ما (آن را) انجام مى‏دهيم». حضرت علی7 می‌فرماید: «بصیر اذ لامنظور الیه من خلقه. متوحد، اذ لاسکن یستأنس به ولا یستوحش لفقده انشأ الخلق انشاء وابتداه ابتداء»[12].

آن وقت که: هیچ یک از مخلوقات نبود او آگاه و بینا بود.

آن موقع که: هیچ کس نبود او تنها بود.

در صورتی که آن‌ها مجدداً نابود شوند او از تنهايی بیمي ندارد.

آفریدگان را بدون سابقه آفرید و آغاز آفرینش کرد بدون اینکه آغازی داشته باشد. حضرت زهرا3 دختر حضرت محمد9 در سخنرانی خود که به منظور دفاع از حق و کوبیدن ظالم در آخرین روزهای زندگیش در مسجد مدینه ایراد فرمود، پس از حمد و ثنای خداوند و فرستادن درود بر «پدر» بزرگوارش در قسمت‌های ابتدای خطبه خود چنین می‌فرماید:

«ابتدع الاشیاء لا من شیء کان قبلها وانشأها بلا احتذاء امثلة امتثلها»[13].

خداوند اشیاء را بدون اینکه قبلاً چیزی باشد آفرید و آن‌ها را بدون داشتن مانندی ایجاد فرمود زیرا قبلاً چیزی نبود که از آن نمونه‌برداری کند. نهمین پیشوای «شیعیان جهان» حضرت امام محمد تقی7 چنین می‌فرماید:

«یا ذا الذی کان قبل کل شیء، ثم خلق کل شیء، ثم یبقی ویفنی کل شیء»[14]. ای آفریدگاری که: پیش از تمام موجودات بودی، سپس آن‌ها را آفریدی، آنگاه تو میمانی و تمام آن‌ها نابود می‌شوند.

این مطالب در زمانی گفته شده که نه از دانشگاه خبری و نه از دانش جهان شناسی نشانی بوده است. بعد از پایان جهان چه اتفاقی می‌افتد؟! پس از نابودی این جهان، جهانی دیگر وجود پیدا می‌کند یا نه؟ «قرآن» آن را بیان می‌کند.

(أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ وَمَا ذلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزيزٍ)[15]؛ «آيا اطلاع نيافتى كه خدا آسمان‌ها و زمين را به حق آفريده است؟! اگر بخواهد، شما را (از ميان) مى‏برد و آفرينش جديدى مى‏آورد؛ و اين (كار) بر خدا سخت نيست». بخواهد شما را می‌برد و آفرینشی تازه برپا می‌کند و این کار برای خداوند دشواری ندارد.

(يَاأَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى‌ اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ وَمَا ذلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ)[16]؛ «اى مردم! شما به خدا نيازمنديد، و فقط خدا توانگر [و] ستوده است. اگر بخواهد شما را (از ميان) مى‏برد و آفرينش جديدى مى‏آورد؛ و اين (كار) بر خدا سخت نيست».

به قول دانشمندان دستور زبان عرب «تنوین» خلق «نکره» است یعنی «آفرینشی غیر از آنچه تاکنون بوده و تحت شرایط و ضوابطی جز آنچه داشته‌ایم» اتفاق می‌افتد.
پرسش برای تأمّل
آیا عدم می‌تواند منشأ وجود باشد؟ آیا وجود علت وجودی نمی‌خواهد؟ وقت آن نرسیده که: دنیای متمدن و دانشمندان جهان به این کتاب «قرآن» و چنین پیشوایانی روی آورده حل مشکلات علمی، اجتماعی و و ... خود را از آنان دریافت کنند؟!

[1]. مقاله مهندس علی طباطبایی، سالنامه شهرت 1348.

[2]. ابراهيم / 19ـ20.

[3]. مجله نگین شماره 65 سال ششم مهر ماه 1349.

[4]. البدیع: من الاسماء الحسنی. یقال «الله بدیع السموات» ای موجدها. المُبتدَع «اسم مفعول» المُبتدِع «اسم فاعل» (بدیع از نام‌های نیکوی خداوند است که گفته شده «خداوند ابداع کننده آسمان‌ها و زمین است یا ایجاد کننده آن) الابداع والابتداع: هو عند الحکماء «ایجاد شییء غیرمسبوق بمادة ولا زمان. (ابداع و ابتداع (مصدر) در نزد حکما بوجود آوردن و ایجاد نمودن چیزی بدون داشتن سابقه قبلی از لحاظ ماده و زمان می‌باشد). «المنجد»

[5]. بقره / 117 و انعام/ 101.

[6]. خلق:1. خلق‌خلقاً‌وخلقه‌اوجده وابدعه‌من العدم (ایجاد کرد و بوجود آورد از عدم و نیستی) «المنجد».

[7]. انعام / 1 و 73 و شبیه آیه فوق در اعراف/54، یونس و هود/7 آمده. ]البته فقط عبارت خلق السموات و الارض در آيات ذكر شده مشترك است[

[8]. توبه/36.

[9]. ابراهیم/32 و همچنین اسراء/99.

[10]. فرقان/59 و همچنین در سوره‌های عنکبوت/44، سجده/4، حدید/4 نیز آمده است. جًعل ـ وضع کردن، صنعت کردن = قرار دادن.

[11]. انبیاء/ 104.

[12]. نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه 1.

[13]. بحارالانوار، ج 29، ص 220، الاحتجاج، ج 1، ص 97 (توجه: در بحارالانوار، ج 29، ص 220 و کتاب بلاغات النساء با همین مضامین این روایت ولی با مختصر اختلاف در الفاظ نقل شده است).

[14]. مفاتیح الجنان در اعمال هر شب و هر روز ماه مبارک رمضان.

[15]. ابراهیم/ آيات 19 و 20. در این آیه هر سه مرحله، پیدایش از عدم منطق «خلق» نابودی «یذهبکم» و تجدید کائنات باز هم از عدم «یأت بخلق جدید» نکته جالب اینکه این امر مهم برای داوند چیز مهمي‌نیست.

[16]. فاطر/ 15 ـ 17.