توضیحات
دسته: ـ آيا در بهشت و رستاخيز بازجويي مي‌شود يا نه؟
بازدید: 1548

پرسش:

آيا در بهشت و رستاخيز بازجويي مي‌شود يا نه؟

˜ پاسخ:

بهشت به عنوان آخرين ايستگاه صالحان و نيكان و محل قرار و آرامش بندگان خداست. كساني وارد اين مكان مي‌شوند كه از مراحل قبلي با موفقيت گذشته باشند و برايند اعمالشان در دنيا، خواه براساس عمل خدا و يا براساس فضلش مثبت باشد و آن‌ها را سزاوار بهشت كرده باشد. پس چنين مكاني ديگر محل بازجويي و پرسش‌هاي خداوند از بهشتيان نيست، هرچند مطابق آيه 25 از سوره «طور» اين بهشتيان هستند كه از يكديگر سؤال مي‌كنند آن هم سؤال از گذشته و مقايسه بهشت با دنياي پر رنج آن‌ها[1]. همچنان كه دوزخيان نيز از يكديگر سؤال مي‌كنند كه اين سؤال در واقع اعتراض ايشان از ديگر دوزخيان است به واسطه مقايسه‌ جهنم با دنياي‌تان[2].

اما آيه 101 از سوره‌ مومنون كه درباره‌ سؤال نكردن در رستاخيز است اين پرسش را به ذهن مي‌آورد كه چرا خداوند در رستاخيز كه جايگاه اصلي بازجويي و سؤال و جواب كردن است مي‌فرمايد: «سؤال نمي‌شود.»

در پاسخ گفته شده‌: اولاً: چون خداوند عالم به تمام اشياء، افراد و احوال است و ذره‌اي جهل در او تصور نمي‌شود، براي رفع جهل نيازي به سؤال كردن ندارد[3].

ثانياً: موقف‌هاي رستاخيز و قيامت متعدد است، انسان در بعضي مواقف مورد سؤال واقع مي‌شود و در برخي نه[4]. در پايان بايد گفت كه در قيامت سؤال عمومي است[5] و از همه‌ اعمال سؤال مي‌شود[6]، و نيز از تمام حالات پرسيده مي‌شود[7] و در هر كجا بوده باشد[8].

پرسش‌هاي اساسي قيامت را مي‌توان در اين امور جستجو كرد:

1. سؤال از نعمت‌هاي مادي و معنوي (تكاثر/ 8 و بحار، ج 7، ص 272)

2. از اعضا و جوارح كه به كار گرفته شده است. (اسراء/ 36)

3. از زنده به گور كردن دختران توسط پدران. (تكوير/ 8 و 9)

4. از عمر، جواني، مال، ولايت و محبت اهل‌بيت:. (بحار، ج 7، ص 258)

5. از نماز به عنوان اولين چيز. (بحار، ج 7، ص 267)
6. ظلمي كه به حيوانات كرده است. (بحار، ج 7، ص 276)

[1]. تفسير نمونه، ج 22، ص 437.

[2]. همان، ج 19، ص 38.

[3]. چهار نوع سؤال داريم كه عبارتند از:

1. سؤال توضيحي: براي رفع جهل و كسب علم نسبت به مصلحت و علت اصلي كار است.

2. سؤال اعتراضي: عمل انجام شده نادرست بوده و سؤال ما نوعي اعتراض به آن عمل است.

3. سؤال تحقيقي: براي كشف مجهولات و رسيدن به حقايق كه در قيامت همه چيز معلوم است.

4. سؤال سرزنشي: براي سرزنش و مجازات است و نوعي تنبيه به حساب مي‌آيد.

در مورد خداوند سؤال توضيحي و تحقيقي معنايي ندارد، بلكه سؤالات او يا اعتراضي است يا سرزنشي. (نك: نمونه، ج 13، ص 385 و ج 16، ص 161) البته سؤال از صالحان نوعي لطف همراه با لذت است كه خود پاداش به حساب مي‌آيد.

[4]. تفسير الميزان، ج 19، ص 121.

[5]. اعراف/ 6.

[6]. نحل/ 93.

[7]. بقره/ 284.

[8]. لقمان/ 16 و انبياء/ 47.